Co to jest testament? Testament (z łac. testamentum) – rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. Testament może sporządzić osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.


Zastanawiasz się czy warto napisać testament?
Podpowiadamy Ci - kilka podstawowych kroków do wykonania:

1. Zastanów się komu chcesz przekazać swój majątek, na wypadek Twojej śmierci. A jeśli już wiesz, zrób listę głównych składników majątku (np. mieszkanie, samochód, oszczędności, biżuteria, inne) i zdecyduj co komu.
2. Znajdź Kancelarię Notarialną, z polecenia lub najbliższego, by spisać u niego testament w formie aktu notarialnego. Dowiedz się ile to kosztuje (zwykle 80-350 zł). Notariusz doradzi Ci w jaki sposób to zrobić. Kancelarie Notarialne nie mogą się reklamować, zatem musisz je znaleźć samodzielnie. Nie powinno to być trudne, niemal w każdym nawet mniejszym miasteczku znajdziesz Notariusza. Możesz też skorzystać z oficjalnej wyszukiwarki Krajowej Rady Notarialnej - TUTAJ.
   
3. Zrób to! Sporządź testament. Oprócz listy składników majątku będziesz potrzebować dokładnych danych osób, które chcesz uczynić spadkobiercami. 
   
4. Poczujesz ulgę, że te sprawy masz uporządkowane. Pamiętaj, że w każdej chwili możesz wycofać swoje decyzje lub zmienić postanowienia testamentu.
   

Poniżej przedstawiamy więcej informacji nt. testamentów

Dlaczego warto sporządzić testament?

To trudny temat, gdyż związany jest z sytuacją gdy nas już nie będzie, a mówiąc wprost dotyczy sytuacji po naszej śmierci. Niektórzy żartują sobie, że z testamentem to jak u wierzących z sakramentem (ostatniego) namaszczenia. Po namaszczeniu bywa, że stan zdrowia poprawia się i pacjent żyje jeszcze długo. Dla wielu zwłaszcza starszych osób sporządzenie testamentu poprawia im stan ducha, gdyż porządkując sprawy majątkowe mamy poczucie, że załatwiliśmy ważną sprawę, teraz to jest za nami i jesteśmy spokojniejsi, bo w razie czego ... . A warto pamiętać, że testament możemy w każdej chwili zmienić.


Kto zazwyczaj sporządza testament?

Przede wszystkim świadome osoby, pragnące zabezpieczyć swoich najbliższych na wypadek śmierci i rozdysponować posiadane dobra zgodnie ze swoją wolą. A w szczególności:

1. Osoby pragnące podzielić posiadany majątek według własnego uznania. Gdy nie ma testamentu, spadek po zmarłym przypada spadkobiercom ustawowym (zgodnie z przepisami art. 931–935 kodeksu cywilnego). Jeśli jednak wolą piszącej testament jest by spadek przypadł innym osobom lub tym samym ale w innych np. proporcjach, wtedy testament jest konieczny. Zdarza się, że ktoś chce by większą część majątku niż to wynika z przepisów lub określoną jego część (np.mieszkanie), odziedziczył wybrany członek rodziny, w zamian za opiekę nad osobą starszą lub po prostu wg. upodobania. Wtedy konieczny jest testament.

2. Małżonkowie. Jedną z możliwości jest napisanie przez oboje małżonków tzw. testamentów wzajemnych. W takim przypadku jako wyłącznego spadkobiercę wskazują siebie nawzajem. W razie śmierci jednego z nich, na przykład mieszkanie czy inne dobra przechodzą wyłącznie na drugiego małżonka.

3. Dziadkowie pragnący przekazać swój majątek wnukom – sporządzają testament, aby mieć pewność, że wnuk (lub wnukowie) otrzymają cały spadek. Mimo takiego zapisu rodzicom spadkobierców będzie przysługiwało tzw. prawo o zachowek. W przypadku, gdy dzieci są niepełnoletnie, w testamencie dziadkowie powinni również wskazać, kto będzie zarządzał spadkiem dla wnuków do czasu uzyskania przez nie pełnoletności.

4. Osoby żyjące w związkach nieformalnych - w razie śmierci swojego partnera traktowane są przez polskie prawo spadkowe jako osoby obce, a więc nie uprawnione do dziedziczenia. Można sporządzić testament, w którym np. właściciel mieszkania wskaże swojego  partnera jako wyłącznego spadkobiercę. Po śmierci właściciela mieszkania, żyjący partner będzie jednak musiał zapłacić podatek od spadku.

5. Osoby samotne – czyli takie, które nie posiadają rodziny ani krewnych. Gdy testament nie istnieje i nie ma ustawowych spadkobierców, po ich śmierci w to miejsce wchodzi gmina ostatniego miejsca zamieszkania takiej osoby, a jeśli nie da się jej ustalić, to Skarb Państwa. Więc jeśli samotnej osobie zależy na tym by po jej śmierci majątek "nie przepadł", ale przekazany został wskazanym osobom czy organizacjom, warto zapisać to w testamencie. W testamencie zwykle takie osoby wskazują jako spadkobiercę swoich przyjaciół, bliskie im osoby, zaprzyjaźniony ośrodek kulturalny, bibliotekę lub muzeum lub stowarzyszenie, fundację czy inną organizację, która - zdaniem osoby spisującej testament - wykorzystają jej majątek zgodnie z jej wolą, a przynajmniej pożytecznie.

Jaki podatek płaci osoba otrzymująca spadek?

To zależy od tzw. grupy podatkowej, w której się znajduje. Wg. obowiązujących obecnie przepisów są 3 takie grupy:                                                                                 

Grupa I:
małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa; uwaga - informację o całkowitym zwolnieniu od podatku znajdziesz poniżej;
Grupa II: zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki);
Grupa III: pozostali nabywcy.

Podatku od spadku nie płaci się, gdy jego wartość jest niższa niż
9.637 zł - dla Grupy I
7.276 zł - dla Grupy II
4.902 zł - dla Grupy III.

Gdy wartość spadku przewyższa w/w kwoty, wysokość podatku jest krocząca i także uzależniona od tego w jakiej grupie znajduje się spadkobierca. Podatki wynoszą odpowiednio:
3%, 5% i 7% - dla Grupy I
7%, 9% i 12% - dla Grupy II
12%, 16% i 20% - dla Grupy III.

Ale ... dla osób z Grupy I, czyli członków najbliższej rodziny istnieje
ZWOLNIENIE Z PODATKU OD SPADKÓW I DAROWIZN.
To zwolnienie  dla  członków  najbliższej  rodziny  nie  ma  limitu  kwotowego. Jednak aby z niego skorzystać konieczne jest zgłoszenie nabycia spadku/darowizny do Urzędu Skarbowego w okresie do 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Zgłoszenia należy dokonać na formularzu SD-Z2, a w przypadku  uzyskania  w  ramach  darowizny  środków  pieniężnych  należy posiadać dowód ich przekazania.
W razie wątpliwości można skorzystać z infolinii Krajowej Informacji Podatkowej z tel. stacjonarnego: 801 055 055, z tel. komórkowego: 22 330 0330.

Formy dziedziczenia

Dziedziczenie ustawowe - przykład:
Rodzina odziedziczyła w spadku mieszkanie, samochód, działkę i kolekcję monet. Te wszystkie wartości "idą do jednego worka”, który po śmierci spadkodawcy jest dzielony wg. ustawowych proporcji. Czyli każdy ze spadkobierców otrzymuje jakiś % mieszkania, trochę samochodu, trochę działki, część kolekcji monet. Potem wszyscy i tak muszą się dogadać jak to podzielić itd.

Dziedziczenie testamentowe - przykład:
W testamencie - gdy dziedziczy się wartości jak w powyższym przykładzie - zapisano: mieszkanie - dla syna, samochód - dla córki, działka - dla przyjaciela, kolekcja monet - dla najstarszego wnuka. Dzięki testamentowi, można uniknąć sytuacji późniejszych konfliktów, przekazując konkretne elementy spadku konkretnym osobom.


Czy testament własnoręczny czy notarialny?

Testament własnoręczny.
Najczęściej podważanym testamentem jest testament własnoręczny, zwany holograficznym. Jeśli spadkobiercy ustawowi nie zgadzają się z treścią testamentu i chcą go podważyć, powołują się często na tzw. wady oświadczenia woli. Próbują  dowieść przed sądem, że zmarły, w chwili sporządzania testamentu mógł nie być w pełni świadomy lub pod wpływem leków lub pod presją innych osób. Można podważać też autentyczność testamentu.
Jednakże w większości przypadków, gdy w rodzinie nie ma większych konfliktów, i taki testament może pomóc uporządkować sprawy majątkowe. Testament napisany odręcznie można schować licząc, że ktoś go znajdzie po naszej śmierci ale lepiej o miejscu jego przechowywania powiadomić najbliższych. Czasem warto przechowywać go u znanej innym zaufanej osoby.

Testament notarialny.
Gdy osoba chcąca napisać testament wybierze się do notariusza, wtedy zostanie tam zweryfikowana tożsamość osoby, która składa oświadczenie testamentowe oraz jej zdolność do podejmowania takich decyzji. Dlatego testament sporządzony u notariusza ma niewątpliwą zaletę przy ewentualnych późniejszych próbach jego obalenia przez pominiętych spadkobierców. Notariusz powinien zadbać też o to, żeby wola takiej osoby wyrażona była jak najdokładniej, zgodnie z prawem, bez postanowień, które okazać by się mogły nieważne. Przy sporządzeniu testamentu notarialnego eliminuje się też ryzyko, że testament zostanie zniszczony lub zaginie. Notariusz ma obowiązek przechowywania w bezpiecznych warunkach wszystkich aktów notarialnych, w tym testamentów, które podpisywane są przy jego udziale.

W wyjątkowych przypadkach testament może mieć formę ustną. Takie oświadczenie woli może być złożone przy świadkach. O ważności takiego testamentu decyduje sąd, aczkolwiek w sytuacjach spornych, taki testament może być łatwo podważony. Nie zaleca się takiej formy testamentu.


Jak znaleźć testament w miarę i jakie inne możliwości daje testament notarialny?
Notarialna forma testamentu to także korzyści dla rodziny, która może nie wiedzieć czy osoba, która zmarła pozostawiła testament. Od kilku lat istnieje bowiem Notarialny Rejestr Testamentów, w którym można znaleźć informację czy testament został sporządzony i w jakim biurze się znajduje.

Czy można w testamencie przekazać konkretną rzecz?

Tak. Takie dyspozycje można przekazać w testamencie Umożliwia przekazanie konkretnie oznaczonemu spadkobiercy określonych kategorii rzeczy, np. mieszkanie, samochód, obraz, meble itd.

Co jeszcze warto wiedzieć przy sporządzaniu testamentu?

W testamencie wskazujemy, komu chcemy przekazać konkretne składniki naszego majątku albo całą masę spadkową, a czasem i osobę, która będzie wykonawcą testamentu i zadba o sprawną realizację postanowień zawartych w tym dokumencie po naszej śmierci.
Spadkobiercami zwykle są osoby fizyczne, najczęściej krewni lub osoby zaprzyjaźnione. Rzadziej fundacje, stowarzyszenia czy wybrane organizacje.

Coraz częściej testamenty sporządzane są nie tylko przez osoby starsze ale i w średnim wieku. Niektóre osoby wolą mieć uporządkowane sprawy majątkowe, tak na wszelki wpadek. Czują się przez to spokojniejsze.


Życzymy zdrowia i długich lat szczęśliwego życia!
Redakcja