Mówi się o nim mało i niechętnie. Ale dla wielu osób w starszym wieku, żyjących w związkach, wciąż stanowi źródło satysfakcji i radości życia.
Zdrowie seksualne, według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jest zespołem powiązanych ze sobą biologicznych, emocjonalnych, intelektualnych oraz społecznych aspektów życia seksualnego, które są niezbędne do rozwoju ludzkiej osobowości, komunikacji i miłości. Tak rozumiane zdrowie seksualne jest więc jednym z kluczowych czynników, od których zależy nasz dobrostan, zarówno fizyczny jak i psychiczny.

Eksperci podkreślają, że zdrowie seksualne jest istotne niezależnie od wieku, a więc również w okresie późnej dorosłości. Tymczasem, w naszej kulturze seksualność osób starszych jest wciąż tematem często przemilczanym, traktowanym jako tabu. Na jej temat funkcjonuje też nadal wiele szkodliwych mitów i stereotypów.

Osoby starsze nie są zainteresowani seksem?

To mit! Stereotypy dotyczące osób starszych opisują je często jako osoby aseksualne, pozbawione satysfakcjonującego życia seksualnego. Tymczasem badania, zarówno polskie, jak i zagraniczne, pokazują dobitnie, że to nieprawda. Odsetek osób w wieku powyżej 60. roku życia, pozostających w związkach małżeńskich, które deklarują, że są  aktywne seksualnie wynosi aż 55-70 proc.

Nieco mniej bujnie wygląda życie seksualne seniorów nie będących w związkach małżeńskich. Aktywność w tym zakresie deklaruje 5-30 proc. z nich (głównie mężczyźni).

Badania pokazują też, co akurat nie powinno być dla nikogo zaskoczeniem, że liczba osób seksualnie aktywnych systematycznie spada, wraz z coraz bardziej zaawansowanym wiekiem. Przyczynia się do tego wiele powodów, w tym m.in.: pogarszający się stan zdrowia (zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej), problemy natury praktycznej (np. brak partnera), a także niechęć do poszukiwania pomocy w zakresie zdrowia seksualnego (np. leczenia zaburzeń seksualnych).

Wbrew stereotypom, osoby powyżej 60. roku życia mają bardzo bogaty repertuar aktywności seksualnych. Z badań wynika, że najczęściej zaspokajają swoje potrzeby związane z szeroko pojętą seksualnością poprzez dotyk i trzymanie się za ręce, obejmowanie i przytulanie, a także całowanie. Intymne pieszczoty i zbliżenia seksualne też są podejmowane, ale znacznie rzadziej.

Seks w starszym wieku - za i przeciw

Seksuolodzy podkreślają, że istnieje wyraźna korelacja między subiektywnie doświadczanym dobrostanem człowieka, w tym także zdrowiem seksualnym, a całościowo rozumianym szczęściem. Naukowcy już dawno dowiedli, że pod wpływem czułego dotyku wydzielają się u ludzi wywołujące dobre samopoczucie i zadowolenie endorfiny, zwane hormonami szczęścia.

Seks będący wyrazem miłości, niezależnie od wieku, jest więc ważnym elementem składającym się na jakość życia i płynącą z niego satysfakcję. Przekłada się pozytywnie nie tylko na jakość relacji z najbliższą osobą, ale także i szeroko pojęte zdrowie (fizyczne i psychiczne).

Ale eksperci podkreślają, że w przypadku seniorów, którzy często obciążeni są różnymi chorobami przewlekłymi, zakres i intensywność podejmowanych aktywności seksualnych powinny być dostosowane do ich aktualnego stanu zdrowia i uwzględniać przyjmowane leki. Z uwagi na ewentualne przeciwwskazania należy więc konsultować te kwestie z lekarzem.

Ograniczenia związane ze starzeniem się organizmu i obniżeniem ogólnej jego sprawności przekładają się - in minus - na zadowolenie z życia seksualnego w okresie późnej dorosłości.

Podczas gdy wśród osób w wieku 30-49 lat zadowolenie  z życia seksualnego deklaruje aż 70 proc. ankietowanych osób, to jednak wśród osób w wieku 50 plus odsetek ten wynosi już tylko 36 proc. Generalnie im starsi ludzie, tym mniej wagi przykładają do seksu, co dotyczy zwłaszcza kobiet.

Ponad 40 proc. kobiet i 14 proc. mężczyzn po 50. roku życia wskazuje, że seks nie odgrywa żadnej istotnej roli w ich życiu. To bardzo duża dysproporcja na niekorzyść kobiet. Ale żyjemy w kraju wielu stereotypów związanych z męskością i kobiecością i mam wrażenie, że pewna grupa kobiet, w tej późniejszej fazie życia, nie daje sobie prawa do przeżywania przyjemności.

Seksuolodzy przekonują, że ani menopauza u kobiet (przypadająca na wiek około 49-50 lat), ani andropauza u panów (występująca zwykle po 50-tce) nie powinny stanowić pretekstu do zakończenia aktywności seksualnej. Podobnie zresztą jak dość często występujące u starszych panów problemy z erekcją.

Prof. Zbigniew Izdebski przyznaje, że wskutek menopauzy wiele kobiet uprawiając seks zaczyna odczuwać dyskomfort, a czasem nawet ból, przede wszystkim dlatego, że w tym okresie zanika naturalna lubrykacja pochwy (naturalne jej zwilżanie). Ale ten powszechny problem można dość łatwo pokonać, korzystając z pomocy różnych, dostępnych w aptekach i drogeriach nawilżających preparatów (lubrykantów).  

Kobieta powinna mieć odwagę zapytać o to ginekologa. Niestety sami lekarze często o to kobiet nie pytają. 

Również mężczyźni mający problemy z erekcją (powodów tej dolegliwości może być naprawdę wiele) powinni skorzystać z pomocy lekarza, zwłaszcza, że w dzisiejszych czasach istnieje wiele skutecznych środków, które pomagają uporać się z zaburzeniami erekcji.

Problemy z erekcją nie dotyczą tylko mężczyzny, ale też i pośrednio kobiety, która jest pozbawiona możliwości współżycia ze swym partnerem.

Choć różne aspekty fizjologiczne związane z seksem są niezwykle istotne, to jednak specjaliści podkreślają, że najważniejsze jest co innego.

Jestem przekonany, że realizacja naszych potrzeb seksualnych jest ważna w każdym wieku i dlatego ludzie, zgodnie z koncepcją zdrowia seksualnego, powinni jak najwięcej rozmawiać o swojej seksualności. Nie jest to bowiem tylko kategoria związana z fizjologią i biologią seksu, lecz także z procesem komunikowania się i miłości – mówi prof. Izdebski, podkreślając, że seks nie tylko jest źródłem zmysłowej przyjemności, lecz także ważnym czynnikiem więziotwórczym.

Choć każdy z nas ma przywilej i prawo do poszukiwania przyjemności oraz bliskości, to jednak należy pamiętać, że niezależnie od wieku, z seksem wiąże się też ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową. Powinny o tym pamiętać osoby nie posiadające stałego partnera i nawiązujące nowe znajomości. Bez względu na wiek, odpowiedzialność za zdrowie cały czas obowiązuje. Uprawiajmy bezpieczny seks. Podejmując kontakty z nowymi partnerami stosujmy prezerwatywy, które zmniejszają ryzyko infekcji przenoszonych drogą płciową.

Źródła:
„O zdrowiu seksualnym w okresie późnej dorosłości słów kilka”, artykuł poglądowy Magdaleny Gawrych, który ukazał się w czasopiśmie naukowym „Psychogeriatria Polska”.
„Seksualność Polaków 2017” – wyniki badania sondażowego, zrealizowanego pod kierownictwem prof. Zbigniewa Izdebskiego.
„Seksualność kobiet. Raport 2016” – wyniki badań ankietowych dotyczących seksualności kobiet w Polsce przeprowadzonych pod kierownictwem prof. Zbigniewa Lwa-Starowicza.  
Cytowane w tekście wypowiedzi prof. Zbigniewa Izdebskiego pochodzą z nagrania wideo opublikowanego na stronie internetowej wydawnictwa Medycyna Praktyczna.