Zaćma - najczęstsza przyczyna upośledzenia wzroku na świecie. Choroba ta, zwana kataraktą, nieleczona może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. Zaniepokoiło Cię obniżenie jakości widzenia? Dowiedz się, czy jesteś w grupie ryzyka, jakie są pierwsze objawy zaćmy oraz jak ją skutecznie leczyć.
Czym jest zaćma?
Zaćma jest chorobą narządu wzroku prowadzącą do zmętnienia soczewki. Soczewka to przezroczysta struktura widoczna w obrębie źrenicy, umiejscowiona za tęczówką. Odpowiada za przejrzystość, załamywanie światła i akomodację, czyli zdolność oka do ostrego widzenia z różnych odległości. U chorych na zaćmę dochodzi do stopniowego spadku przejrzystości soczewki i upośledzenia jej funkcji, mogącego doprowadzić w końcowym stadium do całkowitej utraty wzroku.
Przyczyny powstawania zaćmy
Proces starzenia oraz towarzyszące mu zmiany w organizmie są najczęstszą przyczyną powstawania zaćmy – tzw. zaćmy starczej, występującej u osób po 60. roku życia. Do innych przyczyn powstawania katarakty zalicza się współistniejące choroby (np. cukrzyca, jaskra, atopowe zapalenie skóry), stosowanie kortykosteroidów oraz urazy gałki ocznej. Rzadziej zaćmę obserwuje się już w momencie urodzenia.
Jak rozpoznać zaćmę?
Ponieważ zmętnieniu soczewki nie towarzyszy ból ani przekrwienie, pierwsze objawy zaćmy są często bagatelizowane. Do niepokojących symptomów zaliczamy: zamglony, zamazany obraz, stopniowe pogarszanie ostrości wzroku, pomimo zmiany szkieł korekcyjnych, pogorszenie wzroku w jasnym świetle, tzw. zjawisko olśnienia podczas patrzenia wprost na źródło światła.
Kiedy iść do okulisty?
Przyczyną opisanych objawów nie zawsze jest zaćma, jednak jeśli zaobserwowałeś którykolwiek z nich, warto odwiedzić lekarza rodzinnego, który podejmie decyzję o tym, czy skierować nas do okulisty.
Rozpoznanie zaćmy nie wymaga skomplikowanych badań. Podstawą rozpoznania jest wywiad z pacjentem oraz badanie przedniego odcinka gałki ocznej za pomocą lampy szczelinowej. Często wykonuje się również badanie dna oka. Obydwa badania są nieinwazyjne i całkowicie bezbolesne. Należy jednak wiedzieć, że do kilku godzin po badaniu dna oka mogą wystąpić przejściowe problemy ze wzrokiem, dlatego warto poprosić kogoś o pomoc bezpośrednio po wyjściu z gabinetu.
Pamiętajmy, że nawet jeśli nic nam nie dolega, warto raz na 3 lata wykonać rutynowe badania wzroku. Osoby po 50. roku życia oraz pacjenci cierpiący na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, choroby reumatyczne czy neurologiczne, powinni zaś odwiedzać okulistę raz w roku.
Leki na zaćmę
W aptekach dostępne są wydawane z przepisu lekarza krople zawierające pirenoksaminę (np. Catalin) oraz jodek potasu i jodek sodu (np. Vitreolent). Ich stosowanie ma na celu opóźnienie powstawania i zmniejszenie już istniejących zmętnień soczewki. Doniesienia o ich skuteczności dotyczą jednak głównie pacjentów z początkowym stadium zaćmy starczej.
Operacja usunięcia zaćmy
Za złoty standard, a zarazem jedyną skuteczną metodę postępowania w zaćmie uważa się leczenie operacyjne. Najczęściej stosuje się metodę fakoemulsyfikacji ultradźwiękowej. W czasie operacji starą i zmętniałą soczewkę zastępuje się nową, dostosowaną do potrzeb pacjenta, sztuczną soczewką zaopatrzoną zwykle w filtr UV chroniący oko przed szkodliwymi skutkami światła słonecznego. Warto podkreślić, że zabieg jest mało inwazyjny, wykonuje się go w znieczuleniu miejscowym i trwa zwykle do 30 minut.
Lekarze podkreślają, że z podjęciem leczenia nie warto zwlekać. Im mniejszy stopień zaawansowania zaćmy, tym prostszy zabieg i mniejsze ryzyko powikłań.
Zalecenia dla pacjenta po zabiegu usunięcia zaćmy
Okres gojenia się rany pooperacyjnej trwa około 6 tygodni. W tym czasie pacjent może odczuwać „ciało obce” pod powieką. Należy jednak unikać zaciskania i tarcia operowanego oka. Zaleca się unikanie wysiłku fizycznego, dźwigania przedmiotów o wadze powyżej 5 kg, a także korzystania z basenu i sauny.
Po opuszczeniu szpitala pacjent dostaje szczegółowe wytyczne na temat kontynuacji leczenia oraz receptę na potrzebne leki do oczu. Miejscowo stosuje się krople z antybiotykiem z grupy fluorochinolonów (np. Floxal, Oftaquix) przez 7-14 dni, preparaty do oczu z niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym - NLPZ (np. Nevanac, Difadol) przez co najmniej 4 tygodnie oraz krople z kortykosteroidem (np. Dexafree) przez 2-4 tygodnie.
Czy możemy zapobiec zaćmie?
Niestety nie istnieje żadna skuteczna metoda zapobiegania zaćmie. Można jednak opóźnić lub spowolnić postęp zachodzących zmian poprzez leczenie chorób predysponujących do powstania zaćmy, stosowanie diety bogatej w antyoksydanty i suplementowanie witamin i minerałów niezbędnych dla oczu, noszenie okularów z filtrem UV oraz unikanie używek, takich jak papierosy i alkohol.
