W 2050 roku ponad miliard osób na świecie będzie w wieku 65+. W Polsce ta grupa będzie liczyła 12, a według niektórych przewidywań blisko 14 milionów. Musimy zatem już dziś zadbać o seniorów, uwzględniając ich – wynikające z wieku – potrzeby. I nie chodzi tu tylko o problemy zdrowotne, ale o szeroko pojęte życie codzienne i wykonywanie zwykłych czynności.
Jakie są problemy wieku senioralnego?
Wielu seniorów, osób powyżej 65. roku życia zmaga się z takimi problemami, jak:
• zaburzenia równowagi,
• osłabienie lub upośledzenie wzroku i słuchu,
• kurcze mięśni kończyn dolnych,
• zwyrodnienie stawów (np. palców dłoni),
• stopniowe zmniejszanie się siły,
• ograniczone funkcje motoryczne,
• zespoły otępienne.
Kto będzie prowadził?
Starsza pani, która przez lata pracowała na poczcie, cierpi na zaburzenia widzenia i dlatego ma trudności z wypełnieniem druku urzędowego lub znalezieniem drobnych w portmonetce. Jej sąsiad, emerytowany nauczyciel plastyki, cierpi na bóle kręgosłupa i ma reumatyzm – to utrudnia mu chodzenie (rowerem przestał jeździć dwa lata temu!) Jego kolega, emerytowany stolarz, ma słabszy refleks, pogorszył mu się słuch i nie jest już tak dynamiczny w ruchach, jak przed laty. A jego żona cierpi na zwyrodnienie stawów palców dłoni i od trzech miesięcy ma zawroty głowy i zaburzenia równowagi.
A teraz wyobraź sobie - drogi czytelniku tego artykułu - że wsiadają oni w czwórkę do samochodu i kłócą się o to, kto ma prowadzić. A Ty? Komu oddałbyś kierownicę?
Liczba seniorów rośnie i będzie nadal rosła. Także tych za kierownicą.
Dlatego firmy motoryzacyjne szukają nowych pomysłów na wprowadzenie dostosowań i ułatwień dla kierowców po 65. roku życia.
Ford Motor Company doskonale rozumie te problemy i od pewnego czasu uwzględnia potrzeby seniorów, wypuszczając na rynek kolejne modele samochodów. Jak to robi?
Od czego to się zaczęło? Historia Third Age Suit, czyli symulatora starości
Pracownicy centrum rozwoju Forda od lat projektują samochody, podążając za potrzebami kierowców młodych i w sile wieku. W 1994 roku zwrócili uwagę także na seniorów. Przeprowadzili badania i doszli do wniosku, że część modeli nie jest wygodna dla osób po 65. roku życia. Problemem były np. zbyt wąskie drzwi czy trudne do zapięcia pasy.
Inżynierowie z Forda zadali sobie pytanie: jak temu zaradzić? Jak sprawić, żeby czterdziestoletni konstruktor, który trzy razy w tygodniu chodzi na siłownię, uwzględnił ograniczoną motorykę osoby starszej? Odpowiedzią okazał się kombinezon imitujący odczucia osoby starszej.
Jak go zaprojektować? Ford Motor Company zaprosił do współpracy naukowców z Loughborough University w Wielkiej Brytanii. I tak po kilku miesiącach powstał Third Age Suit.
Dlaczego kombinezon?
Młodzi projektanci nie brali pod uwagę potrzeb osób starszych, dlatego że ich nie znali. Osoby w wieku 30 lat na ogół nie zmagają się z takimi schorzeniami, jak zwyrodnienie stawów czy osłabienie wzroku i słuchu. Skąd więc mogą wiedzieć, czy zaprojektowany przez nich model samochodu będzie wygodny dla osób z tymi problemami?
A czy jest coś, co pozwoli lepiej zrozumieć starszą osobę niż doświadczenie tego, co ona czuje, na własnej skórze? Kombinezon daje o wiele głębsze odczucie empatii niż czytanie książek o problemach osób starszych czy rozmowy z seniorami. Chodzi tutaj o realność doświadczenia.
Pracownicy Forda przyznają, że kiedy stworzyli Third Age Suit, kiedy na niego patrzyli z zewnątrz, wydawał się im on zabawny. Dopiero gdy go założyli, zrozumieli, jak wiele mogą dzięki niemu zyskać.
Czego doświadczasz, nosząc symulator odczuć osób starszych?
Co mówili ludzie, którzy mieli okazję założyć stworzony na potrzeby Forda Third Age Suit? Nie zawsze wiązało się to z koniecznością jazdy samochodem. Oto kilka interesujących relacji.
1. Pascale Krémer,
reporterka francuskiego dziennika “Le Monde” oraz Jane Fryer z brytyjskiego “The Daily Mail” po założeniu kombinezonu starały się wykonać kilka codziennych czynności. Jednym z wniosków, do którego doszła ta pierwsza, było stwierdzenie:
“Moja pamięć będzie musiała być bardziej dzielna niż moje ciało, ciężkie i sztywne z wiekiem”. Dość szybko zdały sobie sprawę, że osoba starsza:
• ma trudności z pisaniem (długopis i mały notatnik),
• nie może swobodnie wstać z kanapy,
• nie może o własnych siłach wyjść z wanny,
• nie może swobodnie podnieść torebki z podłogi,
• nie da rady w supermarkecie zdjąć ciężkich przedmiotów (np. sześciopak butelek mleka), gdy te są ułożone za wysoko,
• ma trudności z odróżnieniem opakowań podobnych produktów (np. kawa),
• ma trudności z odczytaniem informacji z etykiet (za małe litery),
• nie umie zaparzyć kawy bez jej rozsypania,
• czuje się wyizolowana i zepchnięta na margines rzeczywistości.
2. Robert Basic,
miłośnik nowinek technologicznych, autor bloga Buzzriders. Zukunft erleben obok wykonywania czynności codziennych wsiadł też do samochodu.
Potem powiedział, co myśli o designerach projektujących przedmioty codziennego użytku z pominięciem potrzeb seniorów: “Założę się, że większość z nich dosłownie oszaleje, gdy zobaczy jakie tworzą bzdury”. A w trakcie doświadczenia zaobserwował, że:
• przyciski i regulatory są za małe i trudno się je obsługuje,
• etykiety i informacje są za małe,
• wstawanie i siadanie bez pomocy jest bardzo trudne,
• urządzenia elektroniczne wydają zbyt ciche dźwięki,
• obsługa iPhone’a jest praktycznie niemożliwa,
• wsiadanie i wysiadanie z samochodu to niemałe wyzwanie.
3. Chris Zelkovich,
reporter kanadyjskiego magazynu “The Globe and Mail”, gdy już zdjął kombinezon, powiedział: “Widziałem przyszłość i nie wygląda to dobrze.” Dodał, że:
• kombinezony nie powstały, aby straszyć ludzi starością,
• kombinezony pokazują problemy, z którymi wiąże się proces starzenia,
• do starości można się przygotować,
• produkty, np. samochody, mogą być lepiej dostosowane do potrzeb seniorów,
• starość nie musi oznaczać rezygnacji z prowadzenia samochodu i aktywnego stylu życia.
4. Sanjay Salomon,
reporterów magazynu internetowego Boston, wsiadł w symulatorze odczuć osoby starszej do samochodu. Po przejażdżce powiedział: “Prowadzenia auta w kombinezonie nie jest przyjemne, ale może być użyteczne.” Podobnie Kelly Taylor, reporter kanadyjskiego Winnipeg Free Press po zakończeniu pokazu w samochodzie Forda powiedział “Chciałbym już zdjąć ten kombinezon. I nie chcę patrzeć w przyszłość, gdy zacznę się tak czuć bez kombinezonu”. Wczuwając się w rolę starszego kierowcy, ten pierwszy dostrzegł że:
• bardzo trudno jest parkować równolegle i prostopadle,
• ograniczone pole widzenia utrudnia jazdę samochodem,
• ograniczona ruchowość stawów ogranicza mobilność i panowanie nad autem,
• zdjęcie kombinezonu przyjmuje się z ulgą, ale pozostaje się pod silnym wrażeniem doświadczenia wieku senioralnego.
Jakie wnioski wyciągnął Ford?
Pamiętasz Forda Focusa z II połowy lat 90. XX wieku? To pierwszy samochód, który powstał z uwzględnieniem doświadczeń, jakie dostarczają kombinezony odczuć starczych. Premierę miał w 1998 roku (ponad 20 lat temu!), a do dziś Ford Motor Company doskonali rozwiązania, jakie wtedy zostały wprowadzone. Projektanci już wtedy zrozumieli, że drzwi w samochodach są za wąskie i za niskie, że oznaczenia wewnątrz pojazdu często zlewają się ze sobą, że ograniczona ruchowość utrudnia prowadzenie samochodu.
Dzięki symulatorom wieku senioralnego projektanci Forda wprowadzili do samochodów m.in. następujące udogodnienia techniczne:
• powiększenie drzwi (są szersze i wyższe),
• ułatwienie zapięcia pasów bezpieczeństwa,
• zmiana mechanizmu otwierania bagażnika,
• wprowadzenie asystenta parkowania,
• powiększenie przycisków w aucie (są lepiej widoczne i łatwiej je wcisnąć).
Jakie korzyści odnosi Ford?
Ford zastosował kombinezony trzeciego wieku i dzięki temu buduje wizerunek marki odpowiedzialnej społecznie. Część kierowców wie, że samochody Ford są dostosowane do potrzeb osób starszych. Jak myślisz, samochód jakiej firmy wybierze starszy kierowca? A samochód jakiej firmy Ty wybrałbyś dla swojego dziadka?
Grupa kierowców powyżej 65. roku życia nieustannie rośnie. Już dziś stanowią oni kilkanaście procent wszystkich jeżdżących po drogach Polski, Europy, świata. Za 30 lat staną się jedną z największych i najważniejszych grup kierowców i… konsumentów.
Jakie korzyści symulatory starości przyniosą innym firmom?
A jak inne firmy mogą wykorzystywać kombinezony odczuć osób starszych? Czy powinniśmy się ograniczać jedynie do samochodów?
Ile innych produktów trzeba zmienić tak, żeby seniorzy mogli swobodnie z nich korzystać?
A co z przestrzenią – miasta, hotelu, kina, apteki, basenu czy supermarketu?
Co z układem produktów? Ich oznakowaniem? Co z przyciskami, dźwigniami, guzikami, których tyle dookoła nas?
Co z klamkami do drzwi, schodami, windami? A rynek usług? Bankowość, służba zdrowia, administracja samorządowa i publiczna?
Jaką ścieżkę musi pokonać klient w wieku powyżej 65. lat, żeby załatwić taką czy inną sprawę?
Wiadomo, nie wszystko od razu, ale może warto wyciągnąć wnioski z historii Third Age Suit? Może warto przynajmniej doświadczyć głębokiej empatii i zdecydować się na niewielkie zmiany?
Artykuł - Idea Spin
Firma Idea Spin powstała jako spółka spin off Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w której interdyscyplinarne zespoły kreatywnych studentów i naukowców wspólnie tworzą innowacje i budują przewagę konkurencyjną firm i instytucji. Jednym z głównych obszarów działań firmy jest gospodarka senioralna, w związku z czym zespół opracował własny kombinezon odczuć senioralnych i dzięki niemu realizuje program True Feelings – Poczuj, co czują inni, który to buduje głęboką empatię i pozwala dostosowywać produkty, usługi i przestrzenie do potrzeb osób w wieku 65+.
Idea Spin Sp. z o. o.: https://ideaspin.pl/
Źródła zdjęć - wg kolejności od góry:
1. https://www.cartoq.com
2. https://www.flickr.com/photos/decompress/
3. https://alterssimulationsanzug.com/alterssimulationsanzug-ford-third-age-suit/
4. https://alterssimulationsanzug.com
5. https://www.dailymail.co.uk/health/article-2022642
7. https://www.theglobeandmail.com
9. www.timegoesby.net/weblog/2016/04
