Zaćma pierwotna to choroba oczu, dotykająca głównie osoby starsze, po 60. roku życia. Naturalne procesy starzenia się organizmu powodują, że w soczewce oka stopniowo odkładają się złogi białkowe, dające charakterystyczne wrażenie zmętnienia i zamglenia pola widzenia. Zaćma jest chorobą postępującą i potrafi rozwijać się latami, przez co jej objawy mogą pojawić się dość wcześnie lub po kilku latach bezobjawowej choroby. Jedynym wyjściem prowadzącym do zatrzymania postępowania choroby jest operacyjne usunięcie zaćmy. Niestety, nawet w przypadku najlepiej wykonanego zabiegu i perfekcyjnych rezultatów, choroba może wrócić.

Zaćma wtórna powstaje jako zmętnienie tylnej torebki soczewki oka, a więc części naturalnej soczewki, która nie zostaje usunięta podczas operacji zaćmy. Oczywiście sam fakt pozostawienia torebki wewnątrz nie sprawia z reguły żadnych problemów i jest standardową procedurą - zaćma wtórna występuje jedynie w nielicznych przypadkach i jest znacznie częściej związana z problemami zdrowotnymi pacjenta, niż faktycznymi powikłaniami po zabiegu.

Istnieje wiele powodów, dla których zaćma wtórna może pojawić się u pacjenta po wcześniejszej operacji usunięcia zaćmy pierwotnej. Warto zaznaczyć, że efekt ten może nastąpić już w kilka tygodniu po zabiegu, lub też przesunąć się w czasie o kilka lat. Wszystko zależne jest tak naprawdę od indywidualnego przypadku pacjenta.

Pojawienie się zaćmy wtórnej może być skutkiem niepomyślnego wyniku operacji usunięcia zaćmy pierwotnej lub niestosowania się pacjenta do zaleceń lekarza po powrocie do domu. Poza obowiązkową wizytą kontrolną w dzień po zabiegu, pacjent powinien przez co najmniej 6-8 tygodni maksymalnie się oszczędzać i pozwolić, by oko zagoiło się całkowicie. Wszelkiego rodzaju krople przeciwzapalne mają na celu zminimalizowanie ryzyka infekcji po operacji, dlatego ich stosowanie jest kluczowe, podobnie jak unikanie:

Niepomyślnie przeprowadzone zabiegi to jednak zdecydowana mniejszość – dzisiejsze techniki pracy chirurgów-okulistów sprawiają, że ryzyko powikłań jest naprawdę minimalne. Zaćma wtórna może jednak pojawić się także z przyczyn niezależnych od lekarza. Pacjenci cierpiący na cukrzycę, niedoczynność przytarczyc lub inne choroby i dolegliwości metaboliczne są klasyfikowani jako wyższa grupa ryzyka nawrotu zaćmy. Podobna sytuacja spotyka osoby z atopowym zapaleniem skóry oraz te, które przez wiele lat zmagały się z wadami wzroku (w tym przede wszystkim krótkowzrocznością oraz wrodzonymi wadami siatkówki). Ostatecznie powodem do odnowienia się zaćmy mogą być urazy oka i infekcje nie mające żadnego związku z operacją usuwania zaćmy pierwotnej. 

Nie ma obecnie możliwości leczenia jakiejkolwiek odmiany zaćmy wykorzystując wyłącznie środki farmakologiczne, co oznacza, że również w przypadku zaćmy wtórnej konieczna będzie reakcja zabiegowa. Tym razem jednak nie jest to chirurgiczny zabieg usuwania soczewki, czy w tym wypadku jej torebki – kapsulotomia to prosty i szybki zabieg, który niemalże natychmiastowo radzi sobie z problemem zaćmy wtórnej. Za pomocą lasera neodymowo-yagowego (YAG) chirurg wykonuje niewielki otwór w centralnej części torebki tylnej soczewki. Otwór ten sprawia, że światło może ponownie docierać swobodnie do siatkówki oka, nie napotykając na drodze przeszkody w postaci jakiegokolwiek zmętnienia czy zamglenia. Zabieg kapsulotomii jest przeprowadzany w warunkach ambulatoryjnych pod znieczuleniem miejscowym i trwa zaledwie kilkanaście sekund.

Zabieg usunięcia zaćmy wtórej jest obecnie refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, zarówno w przypadku pacjentów korzystających z obsługi polskich szpitali, jak i tych decydujących się na wyjazd za granicę w ramach dyrektywy transgranicznej. Pozwala ona mieszkańcom państw członkowskich UE korzystać z opieki medycznej poza granicami kraju pochodzenia. W przypadku zabiegów okulistycznych jednym z popularniejszych kierunków wybieranych przez polskich pacjentów są Czechy.